Toen ik in 1999 voor het eerst een ledenbijeenkomst bezocht van de beroepsvereniging NGF, telde die vereniging een kleine honderd leden die elkaar allemaal bij de voornaam kenden. Veel van die mensen hadden een pionierende rol gehad bij het vormgeven van de fundamenten van fondsenwerving in Nederland. Ook zij konden toen nog niet vermoeden dat de fondsenwerving in ons land zo hard zou gaan groeien, maar dat gebeurde wel. Als ik tegenwoordig op de Vakdag Fondsenwerving in Rotterdam rondloop en 1.500 vak- genoten door elkaar zie krioelen, besef ik pas wat een enorme spurt ons vak heeft gemaakt.
Meer vraag dan aanbod
Fondsenwerving is een serieus vak geworden. Een groeiend vak, waarvoor steeds meer professionele fondsenwervers nodig zijn. En daar wringt de schoen. Er komen de laatste jaren veel fondsenwervende functies bij. Het werven van een nieuwe fondsenwerver is daarom steeds lastiger geworden. Vaak komen er wel veel reacties op een vacature binnen, maar vooral van mensen van buiten de sector, die graag een meer maatschappelijke invulling willen van hun carrière. Een prachtig streven natuurlijk, maar dat maakt die mensen nog niet tot professionele fondsenwervers, met de toegepaste ervaring van technische, ethische en praktische aspecten van ons vak. Dit zorgt steeds vaker voor problemen bij het vinden van de juiste kandidaat. Voor we kijken naar mogelijke oplossingen, is het interessant om kort stil te staan bij de twee belangrijkste oorzaken van de groei van ons vak.
Specialisatie
Ten eerste is het vak fondsenwerving inhoudelijk enorm gegroeid door verdere specialisatie en technologische ontwikkelingen. Het is nu nog moeilijk voor te stellen, maar tien jaar geleden stonden straatwerving en onlinewerving nog in de kinderschoenen. Nalatenschappenwerving, social network fundraising en grotegiftenwerving volgden pas jaren later in Nederland. Door deze voortdurende specialisatie is er steeds meer behoefte aan gespecialiseerde kennis op deelterreinen. Vooral de wat grotere fondsen breiden hun fondsenwervende teams uit met specialistische functies als ‘fondsenwerver behoud particulieren’ of ‘fondsenwerver zakelijke markt’.
Meer fondsenwervende organisaties
De tweede oorzaak van de toenemende vraag naar fondsenwervers is de explosie van het aantal organisaties dat actief fondsen werft in Nederland. Het zijn al lang niet meer alleen de goede doelen die werven. Ook musea, universiteiten, ziekenhuizen, welzijnsorganisaties en andere lokale organisaties bestormen de markt. Vaak leidt dat binnen die organisaties al snel tot de behoefte aan een professionele kracht. Sommige organisaties lossen dat op door een interne kracht om te scholen; andere gaan op zoek naar iemand die het kunstje al vaker heeft gedaan.
Investeren in opleiding
Om op langere termijn het tekort aan fondsenwervers het hoofd te bieden zal er meer structurele aandacht moeten zijn voor het opleiden van jong talent. Gevestigde beroepsgroepen met een (veel) langere traditie, als artsen, advocaten en ook marketeers, hebben jaarlijks een constante aanvoer van afgestudeerde studenten, die staan te popelen om aan de slag te gaan. In de fondsenwerving zijn we nog niet zo ver. Branchevereniging IF biedt een goed pakket aan vakopleidingen, dat zich in steeds meer belangstelling mag verheugen. Ook de vele workshops van de Vakopleidingen Fondsenwerving zorgen voor belangrijke kennisoverdracht. Maar de mogelijkheden op het gebied van bachelor- en masteropleidingen zijn nog maar erg mager en nieuwe initiatieven komen moeilijk van de grond. Een gezamenlijk initiatief vanuit de sector om meer jonge mensen te stimuleren om voor het fondsenwervingsvak te kiezen, is geen overbodige luxe.
Bedreiging: naderende krapte op de arbeidsmarkt
Door de huidige crisis wordt het naderende tekort aan jonge, hoger opgeleide werknemers nog gemaskeerd. Maar volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zal de vergrijzing in 2020 een tekort tot 300.000 werknemers veroorzaken. Nederland wordt veel sneller en harder dan om- ringende landen getroffen door een personeelstekort, omdat we relatief veel ‘slim’ werk hebben. De vraag naar goed personeel zal na de huidige recessie exploderen en er zal een gevecht gaan plaatsvin- den om de beste sollicitanten. Als fondsenwervende sector moeten we dus nu al gaan nadenken over hoe we straks gaan concurreren met andere vakgebieden.
Kans: uitventen maatschappelijke betrokkenheid
Uit een recent grootschalig onderzoek van Effectory en VNU Vacature Media bleek dat de mate waarin een organisatie bijdraagt aan de maatschappij heel belangrijk is voor de populariteit als werkgever. Maatschappelijk betrokken organisaties scoren over de gehele linie beter dan andere organisaties. Hun medewerkers vinden hen als organisatie veel leuker dan gemiddeld (score 7,7 ten opzichte van een 6,9 bij andere organisaties). Ook zijn zij oprecht trots op hun werkgever (score 7,1 ten opzichte van een 6,3 elders) en hebben zij het gevoel echt bij hun organisatie te passen (rapportcijfer 7,5 tegenover een 7,0 bij andere organisaties). De uitkomsten van dit onderzoek bieden veel mogelijkheden voor onze sector. In de toenemende arbeidskrapte zullen we meer moeten inzetten op wat ons echt uniek maakt en dat is onze dagelijkse strijd voor een mooiere, eerlijkere en gezondere wereld. Qua arbeidsomstandigheden, organisatie, beloning en ontwikkelingsmogelijkheden zal het veel lastiger zijn om ons positief te onderscheiden. Op die vlakken is het een kwestie van zoveel mogelijk gelijke tred houden met andere sectoren.
Ondersteuning bij werving en selectie
Door de groeiende vraag naar goede fondsenwervers blijven vacatures steeds langer open staan en nemen sommige organisaties genoegen met minder geschikte kandidaten, wat dan regelmatig leidt tot teleurstelling over en weer. In andere sectoren is het al vrij gebruikelijk dat organisaties zich bij de zoektocht naar het lastig te vinden talent laten begeleiden door gespecialiseerde werving- en selectiebureaus. In de fondsenwerving gebeurt dat nog weinig. Lastig is ook dat de meer algemene recruitmentbureaus vaak niet voldoende zijn ingevoerd in de finesses van fondsenwerving en geen netwerk hebben in ons vakgebied.
Voortdurende aandacht voor talent
Het is duidelijk dat we ons als fondsenwervende sector meer moeten concentreren op het vinden en vasthouden van de fondsenwerver van de toekomst. Zeker als de crisis over is, zal het steeds lastiger worden om hoog opgeleid talent te vinden. Onze ideologische doelstelling lijkt de belangrijkste onderscheidende waarde te zijn: die moeten we in de etalage zetten. Meer aandacht voor gerichte opleidingen voor toekomstige fondsenwervers is een oplossing die op langere termijn moet zorgen voor meer aan- bod van talent. Op kortere termijn is het inzetten van ondersteuning van werving- en selectie-expertise een goede manier om de geschikte kandidaat te vinden.
